Lác mắt, còn gọi là lé mắt, là tình trạng phổ biến ở trẻ em, đặc biệt trong giai đoạn từ 1 đến 4 tuổi, khi hệ thống thị giác đang phát triển. Khi trẻ bị lác, hai mắt không đồng nhất trong việc nhìn về một hướng, có thể khiến não bộ dần bỏ qua hình ảnh từ mắt bị lệch. Điều này dẫn đến các vấn đề về thị lực, đặc biệt là nhược thị (mắt lười). Nếu không được phát hiện và điều trị sớm, lác mắt có thể gây ra nhiều biến chứng, ảnh hưởng lớn đến sự phát triển thị giác của trẻ. Bệnh viện Quốc tế VinEyes sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về nguyên nhân gây ra lác mắt và cách nhận biết triệu chứng sớm để bảo vệ thị lực cho con.

1. Lác mắt ở trẻ em là gì?

Lác mắt là tình trạng mắt của trẻ không tập trung vào cùng một điểm. Khi một mắt nhìn thẳng, mắt còn lại có thể lệch ra ngoài, vào trong, lên trên hoặc xuống dưới. Tình trạng này xảy ra khi cơ điều khiển mắt hoạt động không đồng đều, dẫn đến mất cân bằng trong khả năng tập trung. Hiện tượng lác mắt có thể xuất hiện liên tục hoặc chỉ xảy ra trong một số trường hợp, ví dụ khi trẻ mệt mỏi hoặc nhìn gần. Lác mắt không chỉ ảnh hưởng thẩm mỹ mà còn gây nhược thị hoặc các vấn đề thị lực nghiêm trọng nếu không điều trị kịp thời.

2. Nguyên nhân gây lác mắt ở trẻ em

Lác mắt ở trẻ có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân, từ yếu tố di truyền đến các vấn đề về mắt hoặc thần kinh. Dưới đây là các nguyên nhân phổ biến:

2.1. Yếu Tố Di Truyền

Nếu trong gia đình có người thân mắc lác mắt, trẻ sẽ có nguy cơ cao mắc tình trạng này. Các đặc điểm di truyền ảnh hưởng đến cấu trúc và chức năng cơ mắt, gây mất cân bằng trong phối hợp và chuyển động mắt.

2.2. Dị Tật Bẩm Sinh

Nhiều trẻ mắc lác mắt do các dị tật bẩm sinh như bất thường trong phát triển cơ hoặc dây thần kinh điều khiển mắt. Lác mắt bẩm sinh thường xuất hiện sớm ngay từ khi sinh hoặc trong vài tháng đầu đời và có thể nặng hơn các loại lác mắt khác. Việc phát hiện sớm là rất quan trọng trong các trường hợp này.

2.3. Tật Khúc Xạ

Các tật khúc xạ như cận thị, viễn thị và loạn thị cũng có thể gây lác mắt. Khi trẻ bị tật khúc xạ không được điều chỉnh, mắt phải điều tiết quá nhiều, dẫn đến lệch lạc trong hoạt động. Đặc biệt, viễn thị thường là nguyên nhân gây lác mắt trong ở trẻ nhỏ, do mắt phải điều chỉnh để nhìn gần.

2.4. Bệnh Lý về Mắt

Một số bệnh lý như đục thủy tinh thể bẩm sinh, tổn thương võng mạc hay đục dịch kính cũng có thể gây ra lác mắt. Những bệnh lý này làm suy giảm khả năng nhìn của một mắt, khiến mắt đó không thể tập trung cùng hướng với mắt còn lại.

2.5. Rối Loạn Thần Kinh

Các rối loạn thần kinh như bại não, tổn thương não hoặc các bệnh lý khác làm mất kiểm soát cơ mắt, khiến mắt di chuyển không đều nhịp, dẫn đến hiện tượng lác mắt. Trong các trường hợp này, lác mắt có thể là dấu hiệu của vấn đề thần kinh nghiêm trọng, đòi hỏi điều trị phối hợp với các phương pháp thần kinh.

3. Dấu hiệu nhận biết sớm lác mắt ở trẻ em

Phát hiện sớm các dấu hiệu lác mắt là vô cùng quan trọng để điều trị kịp thời và ngăn ngừa biến chứng. Dưới đây là các triệu chứng cha mẹ cần lưu ý:

3.1. Mắt Trẻ Không Nhìn Cùng Hướng

Dấu hiệu rõ ràng nhất là khi hai mắt của trẻ không nhìn về cùng một hướng. Một mắt nhìn thẳng, trong khi mắt còn lại lệch ra ngoài, vào trong, lên trên hoặc xuống dưới. Sự lệch lạc này có thể xuất hiện thường xuyên hoặc chỉ trong một số tình huống, chẳng hạn khi trẻ mệt mỏi.

3.2. Trẻ Thường Nghiêng Đầu hoặc Nheo Mắt

Khi bị lác, trẻ có xu hướng nghiêng đầu hoặc nheo mắt để điều chỉnh tầm nhìn. Nếu cha mẹ nhận thấy trẻ thường xuyên có những hành động này, có thể đây là dấu hiệu của lác mắt.

3.3. Thị Lực Kém ở Một Bên Mắt

Lác mắt có thể dẫn đến nhược thị (mắt lười), khiến mắt bị lác không phát triển đầy đủ khả năng nhìn. Nếu không điều trị kịp thời, tình trạng này có thể trở nên nghiêm trọng, ảnh hưởng đến khả năng nhìn toàn diện của trẻ.

3.4. Khả Năng Phối Hợp Mắt Kém

Trẻ bị lác thường gặp khó khăn trong việc phối hợp mắt, đặc biệt là khi thực hiện các hoạt động yêu cầu quan sát chính xác, như đọc sách hoặc vẽ tranh.

3.5. Mắt Mệt Mỏi hoặc Đau Đầu

Trẻ thường xuyên phàn nàn về mỏi mắt hoặc đau đầu, đặc biệt sau khi đọc sách hoặc xem tivi trong thời gian dài. Điều này do mắt phải cố gắng điều chỉnh thị lực để bù đắp cho sự lệch lạc, gây căng thẳng và mệt mỏi.

4. Tầm quan trọng của phát hiện sớm và điều trị

Phát hiện sớm lác mắt ở trẻ em là điều quan trọng để ngăn chặn biến chứng thị lực. Nếu không điều trị, lác mắt có thể gây nhược thị, mất khả năng nhìn ba chiều và giảm khả năng phối hợp mắt. Điều trị lác mắt càng sớm càng tốt bằng các phương pháp như đeo kính, tập mắt hoặc phẫu thuật chỉnh cơ mắt trong trường hợp nghiêm trọng.

Không chỉ ảnh hưởng đến thị lực, lác mắt còn tác động đến tâm lý của trẻ, có thể gây cảm giác tự ti về ngoại hình và ảnh hưởng đến phát triển tinh thần, khả năng hòa nhập xã hội.

Kết Luận

Lác mắt ở trẻ em là tình trạng không chỉ ảnh hưởng đến ngoại hình mà còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ về thị lực nếu không điều trị kịp thời. Phát hiện và can thiệp sớm là chìa khóa để bảo vệ sức khỏe mắt cho trẻ, ngăn ngừa nhược thị và đảm bảo sự phát triển toàn diện về thị lực. Cha mẹ cần chú ý đến các dấu hiệu bất thường và đưa trẻ đi khám định kỳ để nhận tư vấn và điều trị phù hợp. Đôi mắt khỏe mạnh sẽ giúp trẻ tự tin và có một tương lai sáng rõ hơn.