Thị lực là một trong những tài sản quý giá nhất của con người, đóng vai trò quan trọng trong hầu hết các hoạt động hằng ngày như làm việc, học tập, và giải trí. Tuy nhiên, nhiều người thường bỏ qua việc chăm sóc và bảo vệ đôi mắt cho đến khi gặp các vấn đề nghiêm trọng. Một trong những vấn đề phổ biến nhất là tật khúc xạ, bao gồm cận thị, viễn thị, và loạn thị. Những tật này không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống mà còn có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Vì thế, việc kiểm tra mắt định kỳ là cực kỳ quan trọng, đặc biệt đối với những người đã hoặc có nguy cơ mắc các tật khúc xạ.

1. Các loại tật khúc xạ phổ biến

1.1 Cận thị

Cận thị (Myopia) là loại tật khúc xạ phổ biến nhất, đặc biệt trong xã hội hiện đại khi ngày càng nhiều người phải tiếp xúc với màn hình máy tính, điện thoại và các thiết bị điện tử khác trong thời gian dài. Cận thị xảy ra khi nhãn cầu dài hơn bình thường hoặc giác mạc quá cong, làm cho tia sáng hội tụ trước võng mạc thay vì trên võng mạc, dẫn đến việc người bệnh khó nhìn rõ các vật ở xa.

Nguyên nhân gây cận thị:

• Yếu tố di truyền: Cận thị có xu hướng di truyền từ cha mẹ sang con cái. Nếu cả hai cha mẹ đều bị cận thị, con cái có nguy cơ cao bị cận thị.
• Thói quen xấu: Dùng mắt quá nhiều để nhìn gần trong thời gian dài, chẳng hạn như đọc sách, làm việc với máy tính, hoặc sử dụng điện thoại mà không nghỉ ngơi hợp lý.
• Thiếu ánh sáng tự nhiên: Trẻ em ít tiếp xúc với ánh sáng mặt trời cũng có nguy cơ cao phát triển cận thị.

Triệu chứng của cận thị:

• Khó nhìn rõ các vật ở xa, chẳng hạn như bảng hiệu, biển báo hoặc màn hình.
• Nheo mắt, cúi người xuống gần sách vở hoặc màn hình máy tính.
• Thường xuyên nhức mắt, mỏi mắt sau khi tập trung vào các vật ở xa.
• Đau đầu, mệt mỏi mắt sau khi đọc sách hoặc làm việc trong thời gian dài.

1.2. Viễn thị

Viễn thị (Hyperopia) là tình trạng ngược lại với cận thị. Người bị viễn thị có thể nhìn rõ các vật ở xa, nhưng lại khó khăn khi nhìn gần. Viễn thị xảy ra khi nhãn cầu ngắn hơn bình thường hoặc giác mạc phẳng hơn, khiến ánh sáng hội tụ phía sau võng mạc.

Nguyên nhân gây viễn thị:

• Di truyền: Tương tự như cận thị, viễn thị cũng có yếu tố di truyền.
• Cấu trúc bất thường của mắt: Nhãn cầu ngắn hoặc giác mạc quá phẳng khiến ánh sáng không hội tụ đúng vị trí trên võng mạc.

Triệu chứng của viễn thị:

• Mờ khi nhìn các vật ở gần, đặc biệt khi đọc sách, xem điện thoại hoặc làm việc với máy tính.
• Mắt mệt mỏi, nhức mỏi sau thời gian dài nhìn gần.
• Thường xuyên cảm thấy cần phải nháy mắt hoặc nheo mắt để nhìn rõ hơn.
• Đau đầu, đặc biệt sau các hoạt động cần tập trung thị lực gần như đọc sách hoặc làm việc trên máy tính.

1.3. Loạn thị

Loạn thị (Astigmatism) là tình trạng mà giác mạc hoặc thủy tinh thể của mắt có hình dạng bất thường. Thay vì có hình cầu, bề mặt của giác mạc có độ cong không đều, làm cho ánh sáng hội tụ không đều trên võng mạc. Kết quả là người bị loạn thị thường nhìn thấy hình ảnh mờ hoặc bị méo mó, cả khi nhìn xa lẫn nhìn gần.

Nguyên nhân gây loạn thị:

• Bẩm sinh: Phần lớn các trường hợp loạn thị xuất hiện ngay từ khi sinh ra do sự phát triển bất thường của giác mạc hoặc thủy tinh thể.
• Chấn thương mắt: Các chấn thương gây tổn thương đến giác mạc có thể làm thay đổi hình dạng của giác mạc và gây loạn thị.
• Phẫu thuật mắt: Một số ca phẫu thuật mắt, chẳng hạn như phẫu thuật đục thủy tinh thể, có thể làm thay đổi hình dạng của giác mạc và gây loạn thị.

Triệu chứng của loạn thị:

• Nhìn mờ, méo mó ở cả khoảng cách gần và xa.
• Khó khăn khi nhìn rõ các chi tiết nhỏ hoặc tập trung vào các vật thể cụ thể.
• Thường xuyên nhức mắt, mỏi mắt, và đau đầu sau khi làm việc lâu với mắt.

2. Tại sao cần kiểm tra thị lực thường xuyên?

2.1. Phát hiện sớm và điều chỉnh tật khúc xạ

Thăm khám mắt định kỳ là cách tốt nhất để phát hiện sớm các tật khúc xạ như cận thị, loạn thị và viễn thị. Nếu không được phát hiện sớm và điều chỉnh kịp thời, tật khúc xạ có thể tiến triển và gây ra các vấn đề nghiêm trọng hơn. Chẳng hạn, cận thị nặng có thể dẫn đến nguy cơ bong võng mạc, hoặc viễn thị không được điều trị có thể gây nhược thị (mắt lười).

Ngoài ra, kiểm tra định kỳ còn giúp điều chỉnh các tật khúc xạ hiện có. Đeo kính đúng độ hoặc sử dụng kính áp tròng phù hợp sẽ giúp cải thiện thị lực, nâng cao chất lượng cuộc sống và ngăn ngừa các biến chứng.

2.2. Ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm

Nếu không được điều trị, tật khúc xạ có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như:

• Nhược thị: Là tình trạng một bên mắt không phát triển bình thường, dẫn đến thị lực kém. Tình trạng này thường gặp ở trẻ em nếu tật khúc xạ không được phát hiện sớm và điều chỉnh.
• Lé mắt: Là hiện tượng hai mắt không nhìn về cùng một hướng, thường là do mắt bị cận hoặc viễn thị không đều.
• Bong võng mạc: Cận thị nặng là yếu tố nguy cơ dẫn đến bong võng mạc, một tình trạng cấp cứu có thể dẫn đến mất thị lực vĩnh viễn nếu không được điều trị kịp thời.

2.3. Phát hiện sớm các bệnh lý về mắt

Thăm khám mắt định kỳ không chỉ giúp phát hiện và điều chỉnh các tật khúc xạ mà còn giúp phát hiện sớm các bệnh lý mắt nguy hiểm như tăng nhãn áp, thoái hóa điểm vàng, và đục thủy tinh thể. Những bệnh lý này thường không có triệu chứng rõ ràng trong giai đoạn đầu, nhưng nếu được phát hiện sớm, cơ hội điều trị thành công sẽ cao hơn rất nhiều.

3. Ai nên kiểm tra thị lực định kỳ?

• Trẻ em: Đối với trẻ em, việc kiểm tra thị lực định kỳ là vô cùng quan trọng, đặc biệt là trong những năm đầu đời khi mắt đang phát triển. Phát hiện sớm tật khúc xạ sẽ giúp trẻ tránh khỏi những khó khăn trong học tập và sinh hoạt hàng ngày.
• Người lớn tuổi: Khi tuổi tác tăng cao, nguy cơ mắc các bệnh lý mắt như đục thủy tinh thể và thoái hóa điểm vàng cũng tăng lên. Kiểm tra mắt định kỳ giúp người lớn tuổi duy trì thị lực tốt và phòng ngừa các vấn đề nghiêm trọng.
• Người làm việc văn phòng: Những người thường xuyên làm việc với máy tính cần kiểm tra mắt định kỳ để phát hiện các vấn đề như hội chứng mỏi mắt kỹ thuật số hoặc tật khúc xạ tiến triển.

4. Lợi ích của việc kiểm tra mắt định kỳ

• Bảo vệ sức khỏe thị lực: Kiểm tra mắt định kỳ giúp phát hiện và điều chỉnh các vấn đề về thị lực trước khi chúng trở nên nghiêm trọng.
• Cải thiện chất lượng cuộc sống: Thị lực tốt giúp bạn thực hiện các công việc hàng ngày một cách hiệu quả hơn, từ học tập, làm việc đến giải trí.
• Ngăn ngừa các biến chứng: Kiểm tra mắt định kỳ giúp phát hiện và ngăn ngừa các biến chứng tiềm ẩn của tật khúc xạ và các bệnh lý mắt khác.

Kết luận

Thăm khám mắt định kỳ là cách hiệu quả nhất để bảo vệ thị lực và sức khỏe mắt của bạn. Dù bạn có bị cận thị, loạn thị hay viễn thị, kiểm tra thị lực thường xuyên là điều cần thiết để phát hiện và điều chỉnh các vấn đề sớm, tránh những biến chứng không mong muốn. Đừng quên đặt lịch hẹn kiểm tra mắt tại Bệnh viện Quốc tế VinEyes ít nhất mỗi năm một lần để đảm bảo đôi mắt luôn trong tình trạng tốt nhất.