Bạn có bao giờ nhìn thấy những chấm đen, sợi mảnh hay vệt giống “ruồi” bay lơ lửng trong tầm nhìn? Hiện tượng này được gọi là ruồi bay (floaters). Nhiều trường hợp đây chỉ là hiện tượng sinh lý bình thường và không gây nguy hiểm. Tuy nhiên, nếu là ruồi bay bệnh lý, tình trạng này có thể là dấu hiệu cảnh báo các bệnh lý võng mạc nghiêm trọng, thậm chí đe dọa thị lực.
Vậy làm sao để phân biệt ruồi bay sinh lý và bệnh lý? Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ cách nhận biết đúng để bảo vệ đôi mắt.
1. Ruồi bay là gì?
Ruồi bay (floaters) là cảm giác nhìn thấy các chấm đen, vệt mờ, sợi chỉ hoặc mạng nhện trôi nổi trong tầm nhìn, đặc biệt rõ khi nhìn vào nền sáng như bầu trời hoặc màn hình trắng.
Nguyên nhân chủ yếu là do sự thay đổi trong dịch kính – khối gel trong suốt lấp đầy nhãn cầu, có vai trò duy trì hình dạng và hỗ trợ ánh sáng truyền tới võng mạc.
2. Phân biệt ruồi bay sinh lý và bệnh lý
2.1. Ruồi bay sinh lý
- Nguyên nhân:
- Xuất hiện khi tuổi tác tăng, dịch kính lỏng dần và co lại.
- Tạo thành những sợi collagen nhỏ nổi lơ lửng trong dịch kính.
- Đặc điểm nhận biết:
- Chấm đen hoặc vệt mờ xuất hiện rải rác, di chuyển theo hướng mắt.
- Thường ổn định, không tăng nhanh về số lượng.
- Không kèm theo chớp sáng, đau mắt hay suy giảm thị lực.
- Đối tượng thường gặp: Người trên 40 tuổi, hoặc người bị cận thị nhẹ.
- Mức độ nguy hiểm: Không gây hại đến thị lực, thường chỉ gây khó chịu nhẹ.
Kết luận: Ruồi bay sinh lý không nguy hiểm nhưng nên theo dõi định kỳ để đảm bảo mắt không có bệnh lý tiềm ẩn.
2.2. Ruồi bay bệnh lý
- Nguyên nhân:
- Bong dịch kính sau đột ngột.
- Rách hoặc bong võng mạc.
- Xuất huyết dịch kính.
- Biến chứng của bệnh lý mắt: tiểu đường, tăng nhãn áp, viêm màng bồ đào…
- Đặc điểm nhận biết:
- Số lượng chấm đen hoặc sợi chỉ xuất hiện đột ngột, nhiều hơn bình thường.
- Có cảm giác chớp sáng (như tia chớp nhỏ) kèm theo.
- Thị lực giảm rõ, nhìn mờ, có vùng tối che khuất tầm nhìn.
- Có thể kèm đau nhức mắt hoặc đỏ mắt.
- Đối tượng thường gặp: Người bị cận thị nặng, bệnh nhân tiểu đường, người từng phẫu thuật mắt hoặc chấn thương mắt.
- Mức độ nguy hiểm: Đây là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý võng mạc nghiêm trọng, nếu không can thiệp kịp thời có thể dẫn đến mù lòa.
Kết luận: Ruồi bay bệnh lý cần khám chuyên khoa mắt ngay lập tức để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
3. Bảng so sánh ruồi bay sinh lý và bệnh lý
| Tiêu chí | Ruồi bay sinh lý | Ruồi bay bệnh lý |
| Nguyên nhân | Tuổi tác, thay đổi dịch kính tự nhiên | Bong võng mạc, xuất huyết, biến chứng bệnh lý mắt |
| Đặc điểm | Ít, ổn định, không kèm triệu chứng khác | Xuất hiện đột ngột, tăng nhanh, kèm chớp sáng và giảm thị lực |
| Mức độ nguy hiểm | Không ảnh hưởng đến thị lực | Có thể gây mất thị lực vĩnh viễn |
| Hành động cần thiết | Theo dõi định kỳ | Khám bác sĩ mắt ngay lập tức |
4. Khi nào cần đi khám bác sĩ mắt?
Bạn nên đến ngay cơ sở nhãn khoa khi gặp các dấu hiệu sau:
- Ruồi bay xuất hiện đột ngột và dày đặc.
- Có ánh chớp sáng lóe kèm theo.
- Thị lực giảm rõ rệt hoặc có vùng tối che tầm nhìn.
- Đau nhức mắt hoặc đỏ mắt bất thường.
Việc thăm khám sớm giúp phát hiện và điều trị kịp thời các bệnh lý nguy hiểm như rách võng mạc, bong võng mạc hoặc xuất huyết dịch kính.
5. Cách phòng ngừa và bảo vệ thị lực
- Khám mắt định kỳ 6–12 tháng/lần, đặc biệt với người cận thị nặng hoặc có bệnh lý tiểu đường.
- Bảo vệ mắt khỏi chấn thương bằng kính khi tham gia thể thao hoặc lao động.
- Kiểm soát tốt các bệnh toàn thân (tiểu đường, tăng huyết áp).
- Duy trì lối sống lành mạnh: ngủ đủ giấc, dinh dưỡng giàu vitamin A, C, E và omega-3.
- Giảm căng thẳng thị giác bằng cách nghỉ ngơi sau 20 phút sử dụng thiết bị điện tử.
Kết luận
Ruồi bay có thể chỉ là hiện tượng sinh lý bình thường nhưng cũng có thể là dấu hiệu nguy hiểm của bệnh lý mắt. Hiểu rõ cách phân biệt ruồi bay sinh lý và bệnh lý sẽ giúp bạn chủ động bảo vệ thị lực. Nếu xuất hiện triệu chứng bất thường, hãy đến ngay bác sĩ chuyên khoa mắt để được thăm khám và điều trị kịp thời.
